Về thăm làng Đại Hoàng, xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân (Hà Nam)- quê hương của Chí Phèo- Thị Nở (nhân vật trong tác phẩm của nhà văn Nam Cao) những ngày đầu tháng bảy này, chúng tôi bị choáng ngợp bởi một màu xanh mướt của những bãi chuối trải dài tới ngút tầm mắt.
Thú vị hơn, trong ngôi nhà cũ của nhà văn Nam Cao, chúng tôi được thưởng thức món chuối nổi tiếng thơm ngon, độc đáo- đó là chuối Ngự Đại Hoàng, hay còn gọi là chuối tiến vua, sản phẩm vừa được cơ quan chức năng dán tem nhãn chỉ dẫn địa lý.
Sản vật lừng danh
- Xem thêm bài viết hay: Hướng dẫn cách chế biến gỏi mực tươi chua cay
Một không gian toàn chuối của làng Đại Hoàng khiến chúng tôi nhớ đến mối tình quê năm xưa của Thị Nở và Chí Phèo. Để lại nhiều ấn tượng trong truyện ngắn “Làng Vũ Đại ngày ấy” của nhà văn Nam Cao là chi tiết Thị Nở và Chí Phèo đã có những giây phút bên nhau tại vườn chuối cạnh bờ sông- Cũng chính tại đó Chí và Thị đã “bén duyên”. Hàng trăm năm qua, chuối vẫn là thứ cây được trồng phổ biến tại đây, điều đó tạo lên hình ảnh thật yên ả, thanh bình và như một biểu tượng của vùng quê bên dòng sông Châu trù phú. Phải chăng vì vậy mà khu vườn của nhà văn Nam Cao và cũng là vườn của Lão Hạc (nhân vật trong một truyện ngắn của Nam Cao) được trồng rất nhiều giống chuối tiến vua.
Trong tiềm thức của người dân Đại Hoàng còn âm vang mãi về một sự tích: vào thời Trần, hàng năm vua Trần cùng các văn võ bá quan, cờ xí rợp trời xuôi thuyền từ Thăng Long về phủ Thiên Trường yết kiến Thái Thượng Hoàng. Một lần đến ngã 3 Tuần Vường, đoàn thuyền dừng lại. Dân các làng đổ ra mừng đón. Mọi người ai cũng mang của ngon, vật lạ để dâng tiến vua. Cặp vợ chồng nông dân nọ ở làng Đại Hoàng, vì nghèo không có vật gì quý giá dâng tiến nên rất băn khoăn. May sao trong vườn nhà còn một buồng chuối nhỏ xinh xắn đã chín, toả hương thơm ngát, họ bèn chặt hạ, đưa tiến vua với niềm cung kính mong được nhà vua thông cảm. Trông thấy buồng chuối nhỏ nhưng rất đẹp, quả căng tròn, vàng óng và đẹp mắt lạ thường, vua cho gọi vào. Nhà vua bèn nếm thử, thấy vị ngọt, hương thơm, càng ăn càng thấy ngon. Vua ban thưởng và truyền cho dân làng Đại Hoàng nhân rộng loại chuối này để cho thần dân khắp nơi cùng thưởng thức. Từ đó loại chuối này ở Đại Hoàng được mang tên chuối Ngự.
Ông Phạm Văn Hưng, 55 tuổi, thôn Đại Hoàng khoe rằng: Thật khó tìm đâu loại chuối thơm ngon, ngọt như chuối Ngự, đặc biệt nếu chuối được trồng trên đồng đất làng Đại Hoàng sẽ ngon hơn rất nhiều. Khác với loại chuối thông thường, chuối Ngự nhỏ hơn, khi chín chuối có màu vàng da cam, cuống quả có màu xanh, đầu ruồi nhỏ, có 3 chiếc tua vươn dài cong cong rất đẹp. Vỏ mỏng, thịt vàng, ăn thơm, có vị ngọt thanh đạm, quyến rũ mà ăn nhiều không cảm thấy chán.
Cũng theo ông Hưng, mặc dù thơm ngon có tiếng nhưng chuối Ngự cũng có thời kỳ bị mai một, khi năm 1980, xã vận động người dân chặt chuối để trồng cây lương thực, cây chuối Ngự đã gần như mất hẳn. Theo kinh nghiệm của người dân Đại Hoàng, chuối Ngự thân cao, yếu, giòn dễ gãy đổ nên khi có buồng cần có cột chống. Hàng năm có thể bồi gốc bằng bùn trên mặt liếp sẽ giữ cho vườn chuối bền lâu, năng suất cao. Khi chuối đã già thì thu hoạch và rấm bằng hơi nóng do đốt trấu hoặc đốt hương trong lò kín. Hiện nay nhu cầu tiêu thụ chuối Ngự rất lớn, đặc biệt vào dịp lễ tết, ngày rằm hay mùng 1 hàng tháng.